Màu thời gian 
                                        ảnh : Nguyễn Khôi Việt

Hương xưa
(Phạm Văn Nhàn)

Tới trước một ngôi nhà, hắn dừng lại. Nhạc. Những dòng nhạc đang chảy vào tai hắn. Một bản nhạc quen thuộc đang phát ra từ ngôi nhà này. Phải rồi. Không thể nói là lầm lẫn được. Rõ ràng. Nhạc vàng. Một loại nhạc đang bị cấm.

Hắn ngồi xuống bên lề đường như có vẻ còn dè dặt ngó trước nhìn sau. Nhưng sau đó tiếng ca, tiếng đàn từ trong bản nhạc làm cho hắn mạnh dạn thêm không ngồi trên lề đường nữa, mà hắn tới ngồi bên cánh cổng sắt dưới giàn hoa ti gôn đang nở rộ. Những cánh hoa màu hồng phấn đang rắc đầy trước cổng trông thật đẹp mắt. Vâng, ngôi nhà to lớn quét vôi trắng của thời Tây để lại mà phải gọi là biệt thự mới phải. Những kiểu biệt thự này chỉ để dành riêng cho những ông lớn, bà lớn ở sau khi Tây rút đi, mà hắn đã đi qua nhiều nơi, nhiều chỗ hắn thấy: Sài Gòn, Đà lạt, Nha Trang, Qui Nhơn...Những ngôi biệt thự loại này gần giống nhau, đều quét một màu vôi trắng. Nhưng đối với hắn chẳng bao giờ để ý tới; vì hắn chỉ là người lính như muôn vàn người lính khác. Hết đi hành quân trở về hậu cứ, nơi hắn tới là khu gia binh. Ở đó, hắn đã thấy được vợ con của lính trông thật tội nghiệp dưới những mái nhà tôn “ tiền chế ” hâm hấp nóng , nhưng không bao giờ thiếu vắng tiếng cười, tiếng nói, dù cuộc sống có vất vả. Nhiều khi có cả những tiếng khóc vật vã của vợ con lính trong đơn vị khi nghe tin chồng bị thương hay chết. Nỗi đau lòng đó hắn ghi trong lòng, đau thắt , nhưng thật tình, không lừa dối ai. Còn những ngôi nhà to lớn này, đóng cửa im ỉm, xa cách đối với những người được sống trong khu gia binh. Dù là như vậy, hắn cũng chẳng để ý làm gì với những loại nhà to cửa rộng  này. Có lần, đơn vị hắn được biệt phái về giữ an ninh cho một ngôi biệt thự, sau tết Mậu Thân. Ở đó hắn thấy những cậu ấm, cô chiêu trong ngôi nhà quét vôi trắng này dị hợm, phách lối, kiêu căng. Nhưng rất sợ hãi, bởi tiếng súng đang nổ trong thành phố. Hắn nghĩ lại những đứa con của vợ lính  trong khu gia binh, mười lăm mười sáu tuổi rồi mà vẫn còn dại khờ, ngây ngô. Cái bản chất đó khác xa các Cậu ấm, cô chiêu này.

Bây giờ hắn lại ngồi trước ngôi biệt thự quét vôi trắng. Ngồi không phải để chiêm nghiệm về một ngôi nhà to lớn mà so sánh với ngôi nhà nhỏ bé, khiêm tốn của hắn. Hắn ngồi vì nhạc thoát ra từ ngôi nhà này. Nhạc, đã kéo chân hắn dừng lại để nghe. Không phải ai cũng có thể mở máy to như vậy được. Mà thật ra máy móc trong các nhà của dân làm gì còn nữa. Từ cái radio nhỏ xíu cho đến dàn máy akai , tất cả đều là sản phẩm của mỹ ngụy. Đã của mỹ ngụy là đồi trụy, là phản động, không được dùng. Cho nên hắn cũng như bao nhiêu người dân khác phải có cuộc sống văn hoá chung, không ai có quyền có của cải riêng được. Nghe nhạc phải nghe từ những cái haut parleur bằng thiết gắn trên các trụ điện vào những giờ được quy định. Nhạc cũng thế: vị nhân sinh không vị nghệ thuật. Cho nên khi đi ngang ngôi biệt thự này, nhạc lại thoát ra, mà lại là nhạc vàng  làm cho hắn ngạc nhiên, và sướng cả người. Gớm, mới có chín, mười năm “ giải phóng ” mà sao nhớ dữ vậy.

Sau khi ra khỏi trại cải tạo, hắn lang thang hết ngày này qua ngày nọ để tìm việc làm. Nay thì chỗ này gọi. Mai thì chỗ khác kêu. Hắn không  từ bỏ một chỗ làm nào, miễn làm sao có tiền để sống. Hắn quan niệm rất đơn giản: chỉ có người xấu, chứ việc làm không xấu.  Sự gian khổ từ khi đi kiếm việc làm, cho đến khi lăn xả vào công việc tìm được lúc nào hắn cũng cảm thấy vui vẻ, hồn nhiên như những năm nào còn trong quân ngũ. Nhiều khi hắn phải cám ơn những năm hắn sống trong quân đội, học được nhiều cái hay, từ nhiều bài học rất thực dụng gian khổ từ  chiến trường . Rồi tiếp theo là những năm đói khát  trong trại cải tạo đã rèn luyện hắn phấn đấu được trước bao nghịch cảnh. Hắn vượt hơn mọi người ở chỗ là vẫn còn một chút tư cách, dù nhìn bề ngoài trông thật thảm hại. Không như thằng bạn của hắn, thằng Vạn  bán thuốc tây lậu, cứ khúm núm, sợ sệt có khi lại phải chạy trốn vào trong những dãy nhà trong khu  phố khi bị công an rượt đuổi. Trước mặt những người công an đó, thằng bạn hắn làm như vẻ nai, hiền từ như con gái nhà lành, một dạ, hai thưa rằng: em chả. Nhưng trước bạn bè cũ thì nó lại vênh váo, lên mặt, bởi nó có tiền vì có em ở nước ngoài tiếp tế  những thùng thuốc gởi về.  Còn hắn thì cứ lang thang tìm việc. Lang thang tìm việc không ra, lại có chút máu văn nghệ, văn gừng trong người. Thấy chán, tới một công viên thành phố , vừa nghỉ chân vừa nghỉ mát, lấy giấy làm thơ chửi đời. Chẳng làm thơ yêu em được nửa. Mà thật tình yêu cũng hết nổi khi đầu gối bắt đầu run. Một hôm hắn đem mấy bài thơ đã làm cho thằng bạn xem, bạn hắn đọc thấy thích, nhưng nói:

- Mầy gởi mấy bài này cho báo đăng, bảo đảm hay hơn mấy thằng làm thơ bây giờ, nhưng chắc chắn mầy vô tù lại, vì tội châm biếm.

 Hắn chỉ cười rồi xếp lại những bài thơ đó, cất vào trong túi áo. Thằng bạn hắn nói:

- Mầy biết thơ mầy làm gọi là thơ gì không?

Hắn hỏi:

- Loại gì?

- Chui !

Hai thằng cười ngất.

Nhưng hôm nay hắn không cười, mà hắn trầm ngâm. Vâng, bản nhạc phát ra từ ngôi biệt thự này đã làm hắn giao động trong lòng. Gió từ dưới sông thổi lên làm rơi những cánh hoa ti gôn màu hồng phấn xuống vai hắn. Cánh cổng sắt với giàn hoa ti gôn che khoảng sân  nắng mát rượi làm hắn thấy một thoáng nhớ mông mênh trong đời. Hắn nhớ lại...

Nhà em cũng có giàn hoa ti gôn trước cổng gỗ, với sân gạch nung đỏ au, và mái ngói âm dương mờ rêu phủ. Em vẫn thường hay ngồi hát trước hàng ba dưới mái hiên nhà cổ, và những hàng cột gỗ lên nước đen bóng dám chừng có cả trăm năm phơi sương phơi nắng với thời gian. Em ngồi hát cho hắn nghe mỗi khi hắn từ chiến trường được vài ba ngày phép trở về. Tiếng hát của em còn hay hơn những ca sĩ chuyên nghiệp. Tiếng hát đó như bay bỗng, vướng víu trên những cánh hoa như hình trái tim. Hắn ngồi nghe em hát mà thầm nghĩ những cánh hoa như tim đó đừng vỡ như những câu thơ của TTKH ngày nào.

Nhạc đang phát ra từ một dàn máy akai từ ngôi biệt thự.

“ Nhắm mắt cho tôi tìm một thoáng hương xưa ”

“ cho tôi về đường cũ nên thơ ”

“ cho tôi gặp người xưa ước mơ... ”

Hắn sửa lại bộ ngồi để nghe cho thoải mái. Vâng, để nghe cho thoải mái một bản nhạc thuộc loại cấm như hàng quốc cấm. Nhắm mắt cho tôi tìm một thoáng hương xưa... Em ở đâu, và tiếng hát ngày xưa đó đã bay bỗng, vụt mất như cánh hoa ti gôn vỡ như tim vỡ rơi rụng trước sân nhà em. Và, hôm nay, gió từ dưới sông thổi lên, vô tình lại những cánh hoa ti gôn của ngôi biệt thự này lại rơi trên vai áo hắn:  Cho tôi tìm đường cũ nên thơ...

Con đường nào đưa hắn đi ngang qua đây. Con đường cũ nên thơ. Hắn nhắm mắt như tìm lại một khoảng thời gian trong ngôi nhà hắn thuê mà em đã đến. Em đến trong ngôi nhà thuê của những thằng lính độc thân, bề bộn, dơ dáy trên sàn nhà toàn những tàn thuốc lá. Em không chê, mà còn như cảm thông. Em đến, ngôi nhà như bừng sáng lên tràn ngập mùi thơm. Phải rồi, hắn nhớ như mùi hoa sứ. Hắn nhìn qua cánh cổng với những chấn song sắt, trong sân  biệt thự trồng toàn những cây bông sứ. Những cây sứ đang trổ bông trắng điểm chút vàng nhẹ tỏa hương thơm thoang thoảng trong gió hè.

oOo

Có tiếng chó sủa trước sân, rồi có tiếng nói của người con gái từ trong phòng khách vọng ra. Có lẽ, con chó thấy hắn ngồi trước cổng, nên sủa. Con chó chồm tới, sủa dữ. Chó sủa mặc chó, hắn vẫn ngồi nhắm mắt để thưởng thức nhạc chứ không phải nghe chó sủa. Lâu lắm mới có nghe được bản nhạc hay. Đừng để ý tới ngoại cảnh. Nhưng rồi lại có tiếng người con gái  gọi vọng từ mặt tiền sảnh của ngôi biệt thự:

 - Minh. Mầy ra xem ai trước cổng mà chó sủa dữ vậy?

- Sao bà không đi mà kêu tôi.

- Tao đang nghe  nhạc.

- Tôi cũng vậy.

Hắn nhủ: sao ồn dữ vậy. Tiếng chó sủa càng dồn. Hắn ngồi nép qua một bên nơi gốc trụ cổng. Mặc kệ. Mặc cho mày sủa. Mặc cho tiếng ai nói. Lâu quá, hắn không có nghe một bản nhạc vàng nào.

“ Nhắm mắt chỉ thấy một chân trời tím ngắt.

Chỉ thấy lòng nhớ thương chất ngất...”

Có tiếng guốc khua động trên lối đi trải sỏi . Hắn nghe, và hắn vẫn nhắm mắt để chỉ thấy lòng nhớ thương chất ngất.

- Ông làm gì ngồi ở đây. Tới xin ăn hả? Người con gái ra đứng bên cạnh hắn, hỏi nhỏ nhẹ, rõ ràng, giọng Bắc.  Rồi gọi vói vào trong nhà: Minh, lấy một lon gạo đem ra đây cho ông già ăn xin.

Bây giờ hắn mới mở mắt, nói:

- Không. Tôi không phải người ăn xin.

- Vậy ông làm gì ngồi đây?

- Nắng quá, tôi ngồi nghỉ mệt một chút thôi mà.

- Vậy mà cháu cứ tưởng ông đi ăn xin.

Hắn không nói đưa tay chỉ lên giàn hoa ti gôn đang phủ trên cánh cổng những lá xanh và những bông hoa màu hồng phấn nhạt nhỏ li ti. Lá và hoa che mát một khoảng sân nơi cổng. Rồi hắn nói:

- Trời nắng mà ngồi nghỉ dưới giàn hoa ti gôn này thì thú lắm.

- Ông ăn nói có văn vẽ. Thế mà nhìn ông, cháu cứ tưởng....

- Cô bé người Bắc?

- Vâng. Cháu người Hà Nội.

- Hà nội có mùa thu thật tuyệt vời. Tôi ao ước một lần ra đó để được nhìn.

- Ông cũng biết à?

- Không. Tôi chỉ biết qua thơ văn.

- Thơ của bác Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư, Tố Hữu?

- Không. Của Khái Hưng, của Nhất Linh, của Doãn Quốc Sỹ, của Mai Thảo, nhiều lắm cô có biết những nhà văn này không?

- Không. Mấy ông này của miền Nam hay miền Bắc?

- Miền Bắc. Họ lớn lên từ đó, từ Hà Nội như quê hương của cô bé. Nhưng sau 54 họ di cư vào Nam mang theo cả mùa thu Hà Nội vào văn chương sách vở mà chúng tôi mê mẫn một thời.

- Như vậy thì cháu không biết. Mà cháu nghe cô thầy nói trong Nam không có văn chương, chữ nghĩa thì làm sao mấy ông này mang mùa thu Hà Nội của cháu vào Nam được. Có chăng là có của mỹ ngụy. Giết nhau. Đánh nhau. Cướp của giết người.

- Ai nói với cô bé như thế?

- Cô thầy. Sách báo.

Tự nhiên giữa hắn và cô bé chuyển đề tài để nói với nhau. Con chó đứng trong sân nhà thấy hắn ngồi dưới giàn hoa sủa khi nãy thấy chủ và hắn nói chuyện cũng đi ra, lẩn quẩn bên chân chủ. Tiếng nhạc lại vọng ra to hơn. Cô bé nói vọng vào nhà:

- Minh ơi, mày vặn nhỏ lại có được không nào?

“ Cho tôi gặp người xưa ước mơ...Hay chỉ là giấc mơ thôi...”

-Hắn vờ hỏi:

- Nhạc này của miền Nam hay miền Bắc mà sao nghe hay quá vậy, cô bé?

-Nhạc của miền Nam đấy ông ạ. Miền Bắc không có loại nhạc này. Nhạc phải có sự chỉ đạo cho nên khô khan lắm. Mỗi lần nghe ngấy tới óc. Cháu không thích.

- Phải người ta gọi là nhạc vàng không?

- Đúng đấy!

- Chết. Cô bé không sợ công an bắt hay sao ?

- Ai dám bắt? Bố mẹ cháu làm lớn ở tỉnh mà. Mấy chú công an đem cho bố mẹ cháu nhiều loại nhạc lắm. Mà bản nào cũng hay cả ông ạ.

Cô bé ngây thơ nói cho hắn nghe. Hắn nhìn lại con bé, và nghĩ đến con gái hắn. Cũng trạc tuổi thôi sau lại phải buôn đầu chợ , bán cuối chợ giúp mẹ. Mà còn phải gánh chạy vì bị đám quản lý thị trường rượt đuổi. Con nhà quan có khác, dù chế độ nào thì ngôi nhà Tây này đám dân đen không thể nào ngó tới.

Bản nhạc vừa dứt, hắn định đứng dậy bỏ đi. Nhưng con bé còn đứng hỏi:

- Ông có thích loại nhạc này không?

- Thích lắm chứ. Nhưng chắc là không dám nghe.

Cô bé ngồi xuống nhặt một cánh hoa lên, mân mê. Hắn hỏi:

- Cô bé có biết hoa gì đây không?

- Biết chứ. Người ta bảo là hoa ti gôn. Ở Hà Nội có nhiều lắm.

- Cô bé có biết bài thơ nói về hoa này không?

- Cháu biết khi vào thành phố học đại học Văn. Bài “ Hai sắc hoa ti gôn “ của TTKH cháu có chép lại. Ở Hà Nội cháu không nghe ai nói đến TTKH cả, họ chỉ nói đến bác Tố Hữu, bác Xuân Diệu thôi. Cháu có đem bài thơ đó về hỏi bố cháu. Bố cháu nói không biết.

- Sao cô bé không học mà lại về nhà.

- Hè mà. Ông không biết sao?

Hắn nhìn qua bên kia đường. Những cây phượng đã trổ hoa. Màu hoa phượng đỏ tươi bên lề đường dẫn về bến sông. Mãi lo kiếm sống hằng ngày mà hắn quên hết ngoại cảnh  chung quanh.

Hắn nói thầm: hè đến. Hắn định  đi. Cô bé hỏi:

- Ông hết mệt chưa mà đi ?

- Vâng, tôi thấy khoẻ lại rồi.

- Mà ông định đi đâu?

Hắn nhìn cô bé, mỉm cười. Hắn đi. Những cánh hoa ti gôn còn vướng trên vai áo hắn. Cô bé đứng ngó theo. Hắn nghĩ: tuổi trẻ nào cũng hồn nhiên, tuổi trẻ hai miền Nam Bắc. Chắc chẳng có chút hận thù nào như cô bé trong ngôi nhà quét vôi trắng mà hắn gặp hôm nay.

oOo

“ Nhắm mắt cho tôi tìm một thoáng hương xưa. Cho tôi về đường cũ nên thơ. Cho tôi gặp người xưa ước mơ... hay chỉ là giấc mơ thôi ...”

Tiếng nhạc như còn đuổi theo sau lưng hắn. Những cành hoa phượng nở đỏ rực trên đường ra bến sông về chợ. Màu hoa phượng đỏ tươi hay đỏ bầm dưới ánh nắng? Hắn thấy hình như màu đỏ bầm của máu trên thân xác của bạn bè hắn đang lởn vởn đâu đây. Tân Cảnh, Đắc Tô , Kontum, Bình Định, Phù ly, Phù Mỹ... những nơi hắn đã đi qua, máu đỏ bầm trên thân thể bạn bè và ngày hôm nay người ta không muốn nhắc đến nữa.  Chỉ còn hắn là nhớ .

“ Cho tôi tìm một chút hương xưa...”

Mới đó, chỉ chín mười  năm thôi mà thay đổi lẹ làng. Những giọt máu bầm thâm đen trên cơ thể của bạn bè hắn đổ xuống trên chiến trường, người ta cũng đã quên hết rồi. Hương xưa chỉ tìm về trong thoáng chốc. hắn đưa tay lên mặt rờ. Tiếng cô bé Bắc kỳ hỏi: ông làm gì ở đây. Tới xin ăn hả? Tiếng cô bé nói như vọng lại đâu đây, xoắn trong óc hắn. Hắn nhìn xuống người, quần áo thế này: ăn xin cũng phải. Bao năm qua hắn không dám đứng trước gương để soi lại gương mặt hắn. Thây kệ. Già thì cũng chẳng sao. Nhưng bản nhạc hắn nghe hôm nay làm hắn quay quắt.

Nắng chói chang trên con đường lỡ lói. Dừng lại  trên cầu, nhìn xuống dòng sông, hắn cố nhìn  lại gương mặt của hắn in dưới dòng nước trong xanh. Già lắm phải không, nuớc ơi, sông ơi, ta nhờ mi soi bóng ta bên cầu mà đã bao năm thân ta như cỏ rác , như  lau lách bên bờ kinh, như cỏ gấu, cỏ mực trên đồi hoang. Đã bao năm ta sợ mảnh gương soi rọi ta trong đó. Bây giờ nhờ dòng sông soi rọi lại ta, để cho ta biết: ta của ngày nào. Hắn nhủ thầm như thế thì một chiếc ghe máy chạy qua cầu, chân vịt của máy ghe tạo thành những vòng xoáy với những con sóng nhỏ lăn tăn xua đi gương mặt của hắn vỡ vụn trên mặt sông. Hắn  bỏ đi xuống phố. Con phố chính như không chịu nổi sức nóng của tháng năm, và ngọn gió từ dưới sông thổi lên không đủ làm mát lòng người.

Mùa hạ đang tới và những tiếng ve sầu kêu vang trên những cành hoa phượng.

“ Biệt ly, nhớ nhung từ đây...”

Con gái hắn không thấy được cảnh chia ly trong ba tháng hè với bạn bè. Đổi mới đã làm dập nát đời học sinh của con gái hắn. Phải kiếm sống, phải bươn chải  mới có miếng ăn.

Tại hắn hay tại ai? Hắn không đổ thừa cho một ai cả. Tại tai ách lòng trời mới ra nông nổi. Hắn không buồn lòng bởi chiếc áo trên người hắn mặc hôm nay, rách rưới, vá chằng vá chịt . Phải, mùa hạ đến , tiếng ve đang kêu râm ran trong lòng phố làm hắn nhớ lại một khoảng trời rất xanh và tiếng hát của em ngày nào vào những tối chủ nhật trên đài phát thanh của tỉnh. Với giọng hát  của em  vút cao trên bầu trời đầy mây trắng , nõn nà nơi thành phố cũng có nhiều hàng phượng vỹ, cũng có gió biển, cũng có tiếng sóng vỗ vào ghềnh. Giọng hát đó như những nụ hoa mới nở vào một buổi sáng tinh mơ đánh thức hắn dậy, tươi vui trong ngôi nhà thuê ở khu sáu, Qui nhơn, cùng với những thằng bạn: trời không cho chết, từ một chiến trường về. Vẫn sống, để cùng hắn ngồi nghe em hát mỗi sáng chủ nhật trong ngôi nhà thuê của đám lính trẻ. Cứ thế, tháng này qua năm nọ cho hết niên khoá học của em, để rồi tiếng hát đó lại bay bổng về một phương trời nào đó, xa tít nơi em tới nhận nhiệm sở. Để rồi căn nhà thuê như vắng đi tiếng chim hót buổi sáng. Và, những ngày nghỉ cuối tuần hắn chỉ còn nhìn theo bóng dáng của những chiếc xe lam khuất dần ở cuối chân núi Gềnh Ráng mà thẫn thờ nhớ.

Qui nhơn, khu sáu ơi, bao nhiêu thằng bạn còn lại hôm nay có nhớ đến đứa em gái của hắn không? Mỗi sáng chủ nhật nào cũng vậy, em đến với chiếc áo màu xanh chuối non, làm mát căn phòng dơ dáy của đám lính trẻ độc thân, hay có lúc em mặc chiếc áo màu huyết dụ mà hắn cứ tưởng màu áo nâu sòng của một ni cô đến từ một cõi an bình để cho đám lính trẻ cũng thấy an bình trong cuộc chiến. Và, mỗi lần em đến là tiếng hát lại cất cao.

Hương xưa. Bây giờ, hắn lại nghe những dòng nhạc năm xưa, xa tít, gơi lại những gương mặt của mấy thằng bạn  thân lưu lạc nơi chân trời góc biển . Chiến trường như nuốt chửng từng thằng một. Mỗi đứa mỗi nơi. Sống hay chết rồi cũng chẳng ai hay biết. Có chăng còn một chút kỷ niệm. Nhắm mắt chỉ thấy một chân trời tím ngắt. Chỉ thấy lòng nhớ nhung chất ngất....Hay chỉ là một giấc mơ thôi...

Có phải thế không? Những thằng bạn trong đám “ cô hồn ” năm xưa.  Một giấc mơ. Tiếng hát của em bây giờ vụt mất. Và hắn lại thả bộ đi dọc theo bờ sông, tới quán cà phê quốc doanh . Gọi ly cà phê :

- Ông cho tôi ly cà phê đen.

- Kẹt quá, buổi trưa cà phê hơi nguội. Người bán quán  quốc doanh ngồi nói từ trong quầy vọng ra.

- Không sao. Ông hâm nóng lại một chút là được .

Với hắn, người bán hàng như quen mặt, cười cười, rồi hỏi:

- Dạo này kiếm ra việc gì làm chưa?

- Chưa. Định ra đầu quân vào HTX muối.

- Ông đã làm lần nào chưa?

- Chưa.

- Nghe nói khổ lắm. Nước mặn ăn lở da lở thịt.

- Nhằm nhò gì ba cái lẻ tẻ đó.

- Không còn chỗ nào khác hay sao?

- Có lẽ khó tìm việc dạo này. Cứ ra làm thử. Còn hơn là con ở nhà đang chờ gạo.

Nói xong, hắn bưng ly cà phê hớp một hớp. Cà phê lạnh tanh. Nhưng còn hơn  là không có. Nắng rực lửa ngoài đường làm chói chang đôi mắt.

oOo

Những ngày tìm việc chưa ra, hắn lại thả bộ xuống phố để tới quán cà phê quốc doanh uống ly cà phê bít tất rẻ mạt. Nơi đó hi vọng sẽ gặp vài người bạn cũ. Tháng năm, cơn mưa hạ bất chợt đổ xuống, ngôi quán ướt át. Người bán quán ngồi co ro trên chiếc ghế cao sau quầy, bó gối chẳng buồn gợi chuyện với hắn. Trời nắng hay mưa đối với hắn không cần thiết, mà thật sự hắn thèm một phút giây yên lặng trong ngôi quán quốc doanh này. Vì hắn biết hơn ai hết, chẳng ai thèm tới đây để uống ly cà phê bít tất rẻ mạt có mùi khét của bắp rang. Chỉ có hắn. Mỗi lần tới ngôi quán bên sông là hắn lại đi ngang qua ngôi biệt thự quét vôi trắng. Hắn dừng lại trong thoảng chốc để có dòng nhạc nào thoát ra từ trong ngôi biệt thự này nữa không. Nhưng không nghe thấy. Chỉ có thoảng mùi hoa sứ từ trong sân biệt thự mà thôi. Và cô bé Bắc Kỳ cũng không còn thấy nữa.

Những lần hắn đi tìm việc làm như thế, vợ hắn thấy thương. Thương cho người chồng lỡ cơ lỡ vận. Có lần vợ hắn nói:

- Thôi ông đừng đi tìm việc nữa. Ở nhà có tôi và con lo được rồi.

Hắn nghe vợ nói, thấy thương. Hắn nhìn lại vợ. Nhìn từ trên đầu xuống dưới chân. Khác nhiều lắm. Khắc khổ. Chịu đựng. Đắng cay. Nhục nhã. Nàng không giống  như đứa em gái ngày nào thường đến với hắn để cất tiếng hát trong căn phòng thuê dơ dáy ở Qui nhơn, hát bản Phượng Cầu Hoàng cho hắn nghe. Mà vợ hắn, với chiếc áo blouse trắng dịu dàng với những ngón tay chăm sóc, an ủi từng bịnh nhân. Bây giờ phải lam lũ khi phải cỡi chiếc blouse trắng ra. Gót chân phải nứt  nẻ. Tối tối phải lấy dầu dừa thoa mới hợp với trào lưu mới. Một cuộc đời. Hai thái cực. Hắn bị loại ra khỏi xã hội mang theo nhiều hệ lụy cho những người thân khác. Phải, hắn bây giờ như cọng cỏ khô trôi bềnh bồng giữa dòng kênh nước đục. Chỉ có vợ hắn, con hắn hiểu hắn.

Tự nhiên nghe lại bản nhạc xưa  từ trong ngôi biệt thự đó phát ra, như còn một chút gì để cho hắn nhớ ?

 Phạm Văn Nhàn
( trích trong tập truyện ngắn: Màu Thời Gian 
Thư Ấn Quán tái bản lần thứ ba 2016 )