Tranh : Mai Phuong

Mùa Xuân Ði Giữa Hai Ðời Sống

Trầm Hương

--------------------------------------------------------------------------------

Ngày đầu của tháng 12, trời lạnh buốt của cơn bão nào đó đang đi qua thành phố. Những giọt mưa lặng lẽ nhỏ giọt. Buổi trưa trở về nhà, loay xoay bên cái sink, chị chợt nghe thấy ngàn tiếng rào rào khe khẽ như tiếng nước chẩy bên ngoài. Mưa đột nhiên lớn, có phải? Chị nhìn qua khung cửa. Ô không, bầy chim sẻ của chị đã trở về.  Chúng đậu đen khắp các ngọn cây trụi lá ở sân sau. Tiếng gọi nhau ríu rít, bồng bềnh như sóng vỗ. 
 Mùa đến, mùa đi, cuộc đời vẫn quay đều bình thản, như bầy chim thân yêu âm thầm dừng chân nơi thành phố này hằng năm chẳng đổi. Tâm chị ở đâu nhỉ - những tình cảm thân thương bỗng một ngày trở thành xa lạ - một gặp gỡ tình cờ mà cõi lòng nhói đau ? - một đời sống đôi khi ấp tràn hạnh phúc mà lắm khi xót xa đến độ không dám đối diện ?  Tháng 12, một năm lại sắp sửa đi qua. Từ một lúc nào đó, những ngày cuối năm gây cho chị nhiều nỗi xao xuyến buồn bã. Chị mang cảm giác của người đi đóng lại những cánh cửa, từng cánh và từng cánh, mỗi năm là khép lại một quá khứ - cái quá khứ dù buồn dù vui thì cũng đã mất đi và không bao giờ còn trở lại như câu danh ngôn: Người ta không thể uống nước hai lần trên cùng một dòng sông. Tháng 12 chỉ mới bắt đầu mà chị đã nhìn thấy quả banh tròn tại Times Squares xuất hien. Quả banh rơi xuống cùng lúc với những con số được đếm hào hứng nhỏ xuống dần: Bốn...Ba ... Hai ...Một... Tiếng pháo bông nổ bùng, những đoá hoa lửa rực sáng, vạn tiếng reo hò: " Happy New Year". Trong căn nhà quen thuộc của gia đình người bạn thân, chai champagne cũng bung ra tiếng reo to, và mọi người cùng nâng ly chúc mừng lẫn nhau," Happy New Year ". Ðã nhiều năm, chị và gia đình đón "giao thừa Mỹ" như thế, trong không khí ấm cúng của bạn bè cùng nỗi ngùi ngùi chưa bao giờ thoát khỏi trong chị. Ngày mới đến Mỹ, nghe tiếng " Happy New Year" chị chỉ muốn khóc. Mùa Xuân nào ? Quê hương nào ? Ngày Tết của Mỹ chỉ thu gọn trong đêm New Year Eve. Sang mùng một năm mới, mọi người đổ xô đi mua hàng sale, chen chúc trong các shopping center, đổi, trả, mua trữ quà cho ...năm tới . Và hết Tết.

Tết Mỹ đi qua không một âm vọng nhường chỗ cho Tết Viet Nam sửa soạn bước đến. Ðã 16 năm sống ở xứ người, dù bận rộn cách mấy, mâm cơm cúng đêm giao thừa của chị cũng phải đầy đủ những món chính: xôi vò chè đường, bát canh nấm hương nhồi giò sống nấu cùng với bóng và các loại rau, măng khô hầm chân giò và thịt gà/miến, chả giò, cá kho, thịt kho trứng. Chỉ lạ là cúng ông Táo chị lại hay quên. Hầu như năm nào cũng thế, chị chỉ nhớ ra khi bạn bè hỏi đã tiễn ông Táo đêm qua chưa ? Khi chị tìm ra chân lý thì ông Táo đã chễm che nhỏ to cùng Ngọc Hoàng đâu đó nơi thiên đình mất rồi. Có lẽ vì vậy mà ông Táo không vui với chị, gia đình chị hầu như năm nào cũng có chuyện. Hết tiểu hao, đến đại hao, chưa đủ, hai cái hao đó cùng hợp ca lại thành món song hao. Và cuối năm, hai vợ chồng nhìn nhau ...hư hao. Anh lại chép miệng: Của đi thay người. Thói quen có một mâm cơm đêm 30 đủ các món của chị cũng là ảnh hưởng ở mẹ.  Ngay từ ngày chị còn nhỏ xíu, năm nào cũng thế, tối 28 tết, mẹ đã ngâm một thau đậu xanh to tướng. Sáng 29, con nhỏ ngồi lụi cụi đãi vỏ đậu cho mẹ.  Ðậu xanh phải nhặt thật sạch, không xót mảnh vỏ nào.( Cái công viec tỉ mỉ con nhỏ đã thề mai mốt lớn, có lợlấy chồng, chồng đánh cũng không ngu mà nấu xôi vò). Sau đó, đậu được "đồ" cho chín. Ðang khi đậu chín còn nóng hổi, phải múc bỏ qua cối đá giã lập tức. Chỉ cần vài ba chầy là đậu đã nhừ và được vét bỏ vào cái khăn vải ẩm, vo thành từng nắm tròn lớn để qua đêm. Sớm 30, mẹ "tải" nếp (đã được ngâm từ đêm trước) ra từng rổ, rải mỏng cho nếp mau ráo. Ðộ 2 tiếng sau, mẹ xắt đậu xanh thật mỏng cho vào nếp. Chỉ một nửa số đậu thôi. Rồi nếp, đậu xanh, một chút muối, vài lát gừng, mỡ gà được mẹ xóc đều, bỏ vào "nồi chõ", xôi lên. Ðộ chừng 10 phút, khi nếp còn nửa chín nỏũa sống, mẹ đổ  xôi ra cái chậu nhôm, con nhỏ đứng bên cạnh quạt lấy quạt để trong khi mẹ vừa đánh cho nếp tơi ra, vừa trộn hết phần đậu còn lại vào. Xong xuôi, mẹ lại cho tất cả vào nồi, xôi thêm lần nữa cho thật chín. Khi xôi đã chín, mẹ trút từng ít ra cái rổ lớn, dùng tay vò cho những hột nếp rời nhau, con bé vẫn ngồi bên cạnh mẹ, quạt... phành phạch để xôi mau nguội, dễ tơi thành từng hạt. Ðợi xôi nguội một chút, mẹ mới khẽ khàng đơm xôi thành từng đĩa vun sau khi đã gắp bỏ ra ngoài những lát gừng cùng những phần xôi bị "vón". Ðây là cái màn hấp dẫn nhất mà con bé chờ đợi. Những miếng xôi vón dẻo còn âm ấm được con nhỏ nhanh tay "thầu" ngay, cho vào khoảng một muỗng đường lớn, cứ thế con nhỏ nhào bóp trong lòng tay cho đến khi những hột nếp nát nhuyễn, trộn cùng vị đường ngọt lịm, deo dẻo như...bánh dẻo, và cũng thường khi, đến giai đoạn đó, xôi đã không còn mầu vàng mà trở nên...nâu nhờ nhờ vì những chất vô danh còn sót trong lòng tay con nhỏ, nhưng vì là tay...mình nên ăn, chao ơi là "đã". Món cá kho của mẹ thì lại càng tuyet. Cá phải là cá thu nướng, kẹp trong hai thanh tre dài.  Dường như chỉ chợ tết mới có loại cá đặc biệt này. Mẹ cắt từng khúc, kho cùng thịt ba chỉ, nước mắm, chút nước mầu,  một nhúm trà tầu, tiêu, nấu cho đến khi cá vừa khô. Chỉ có thế mà sao ăn miếng cá thơm ngọt lạ kỵ Món thịt bò bắp của mẹ, cho đến bây giờ, chị cũng chưa thấy ai làm giống như mẹ.  Mẹ mua nguyên cái phần bắp của con bò, ướp cùng nước mắm, chút ngũ vị hương độ vài tiếng. Sau đó, mẹ dùng dây quấn quanh cái bắp, bó thật chặt, cũng đem kho cho đến khi cạn nước. Khi ăn, mẹ thái thành từng lát thật mỏng, xếp miếng quanh nền đĩa men trắng. Mầu trắng của chất men làm tôn lên cái sẫm nâu của khoanh thịt bò với những vòng vân trong bóng của gân bò cộng với mầu tím của những củ hành hương mà mẹ muối nén từ cả hơn ba tuần trước, được đặt ở giữa trông thật bắt mắt và đầy mỹ thuật. Mẹ gọi đó là món thịt bò ..hoa. Mẹ còn mua cả một cái đầu con heo để làm giò thủ nữa . Chị vẫn còn phục những đòn giò thủ bọc trong lá chuối xanh , mẹ gói bằng tay mà chặt cứng, tròn vo như cái gối ôm của con nít. Ðòn giò thủ được nẹp bằng hai thanh "đũa cả" hai bên thật chặt cho chẩy bớt mỡ, sau chót, mẹ buộc hai thanh đũa lại bằng sợi lạt và treo lủng lẳng trên sợi dây kẽm chăng trong bếp khiến con bé mỗi khi ngang qua lại càng mong cho sớm đến mùng một Tết.

Chiều 30, khi mâm cơm cúng tổ tiên xong xuôi, mẹ thay áo dài thật đẹp, bắt bầy con và cả chồng nữa cũng phải ăn mặc đàng hoàng, mẹ nhường cha châm ba nén nhang cúng trước. Tới phiên mẹ, năm nào cũng thế, nước mắt mẹ bắt đầu chẩy ra theo những nén nhang vừa bén lửa. Mẹ nhìn thẳng vào hình cụ Nội mặc áo dài khăn đống, trên ngực áo cụ là một hàng huy chương, gương mặt cụ vuông vức uy nghiêm với chòm râu dài bạc trắng, mẹ lầm thầm lời khấn nguyện trong lúc những giọt le mẹ vẫn lặng lẽ chẩy dài. Con nhỏ bối rối nhìn mẹ khóc mỗi năm, vào đúng giờ phút đó, mà không làm sao hiểu nổi tại sao mẹ lại buồn, lại phải khóc như thế . Sau đó là đến lượt những đứa con thắp nhang, theo thứ tự từ lớn đến nhọ Có một năm, không ngăn nổi sự tò mò, con bé đã kéo khẽ áo dài mẹ ngay sau khi bà cúng xong và đang cắm cây nhang vào lư hương: "Mẹ ơi, tại sao mẹ khóc vậy?" Bà quay laỉi nhìn con bé, mỉm cười dịu dàng với ánh mắt buồn bã: " Mẹ không khóc đâu! Chỉ tại khói nhang làm mẹ cay mắt thôi ". Câu trả lời của mẹ đã đủ khiến con nhỏ yên tâm suốt một thời tuổi thợ

Thói quen đi lễ chùa đêm 30 của chị cũng chỉ là lập lại những đêm giao thừa cũ với mẹ.  Mỗi năm, sau khi cúng và cơm nước dọn dẹp xong, cha sửa soạn đưa cả nhà đi lễ Phật cùng xin xâm đầu năm. Dạo đầu, mẹ hay xin xâm ở Lăng Ông, nhưng sau nhiều năm chiêm nghiem, mẹ tin xâm ở đền thờ Ðức Thánh Trần đúng hơn nên dù người có chật như nêm cối ở đây, mẹ cũng ráng kiên nhẫn xếp hàng, đợi xin cho được quẻ xâm mới yên tâm. Cũng chính mẹ daảy cho chị xin quẻ xâm đầu đời năm chị 17 tuổi. " Ðừng cầm ống thẻ thẳng đứng như mấy anh chàng kia. Cũng đừng lắc xoành xoạch hùng hục như thế, có mà bao nhiêu thẻ rớt chỏng cả ra ngoài. Con nghiêng ống thẻ đi một chút. Lắc đều tay, không cần mạnh lắm. Khi thấy thẻ bắt đầu đi lên, lúc ấy mới lắc mạnh tay hơn..."

Ðêm 30 của chị thơm ngát hương trầm, bâng khuâng theo từng tuổi lớn. Ðêm 30 của chị còn là cảm giác xôn xao khó tả khi nghe tiếng pháo rộn rã khắp nơi đúng vào giây phút thiêng liêng của trời và đất, của năm cũ đi qua nhường chỗ cho năm mới khởi đầu. Mùi pháo thơm ngát không gian như mùi của quê hương chị mãi mang theo cùng cuộc sống của mình, ngát hương...ngát hương...

Mười sáu năm xa xứ, 15 lần chị thấy mình đi trở về con đường cũ, lập lại đúng những hình ảnh chị nhìn thấy ở mẹ trong những đêm 30 xa xưa, kể cả những giọt nước mắt. Trái tim chị cứ thắt lại khi đứng trước mâm cơm cúng ông bà mỗi năm, nước mắt chị cũng lặng lẽ chẩy dài theo nén nhang vừa bén lửa, tỏa hương thơm ngát. Bây giờ thì chị hiểu được tại sao mẹ khóc. Cái quê hương theo những làn khói nhang toả rộng, cứ nhoi nhói nơi phía ngực trái chi Cái quê hương chị thương yêu hết mực mà cách đây hơn hai năm trở về thăm lại, cô em chồng hỏi: "Anh chị có định trở về sống luôn không?", chị đã trả lời dứt khoát là không. Chị yêu mảnh đất chị đã sanh ra, đã lớn lên. Yêu từ mùi hơi đất ngai ngái khi đất gặp mưa, từ tiếng rao bán hàng trưa hè lảnh lót, mùi khói xăng, hơi bụi bậm...Tất cả đều đáng yêu, nhưng có điều gì vẫn làm chị ngại ngùng mà chị biết chị không thể hoà nhập được nữa. Cái bấp bênh của một xã hội? Cái thay đổi kỳ lạ về tất cả mọi quan niem, mọi giá trị về nhân bản, đạo đức? Chị mang cảm giác của một người xa lạ ngay giữa quê hương mình và chị biết, chị không thể về sống lại ở đó vĩnh viễn, để rồi nơi đây, chị lại thấy mình vẫn cứ đi trên một sợi dây đã cũ, những hoài niem mỗi ngày mỗi tăng theo thời gian. Nhưng biết đâu chừng, một ngày nào đó, đối dien với chút nắng thoi thóp của đời mình, chị lại chẳng muốn được làm chiếc lá bay về cội cũ, chết dưới gốc cây mình đã được tạo ra?  Tháng 12. Tháng Giêng. Năm nay tết đến sớm, cuối tháng Một dương lịch là Tết Viet Nam lại trở về. Tôi lại sắp sửa đi đóng thêm một cánh cửa cho đời mình. Mở ra một cánh cửa khác, có điều gì vui chờ đợi không?

Chị chợt thấy mắt cay cay. Ðứa con gái nhỏ đứng cạnh chị từ lúc nào. Nó vòng tay ôm cổ mẹ: Mẹ ơi, sao mẹ khóc vậy? Chị nghe tiếng chị ( hay tiếng của mẹ chị nhỉ), Mẹ không khóc đâu. Chỉ tại khói nhang làm cay mắt mẹ thôi. Nhưng ô hay, đã có nén nhang nào được thắp và mùa xuân đã tới đâu?

Trầm Hương